Trong đời sống hiện đại, hôn nhân thực tế hay còn gọi là sống chung như vợ chồng không đăng ký kết hôn diễn ra ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về quyền, nghĩa vụ và đặc biệt là cách thức, thời điểm chấm dứt hôn nhân thực tế theo pháp luật.

Vậy hôn nhân thực tế chấm dứt khi nào? Có mấy cách để chấm dứt mối quan hệ này? Pháp luật quy định ra sao về việc chia tài sản, con cái sau khi chấm dứt? Hãy cùng Tuệ An Law phân tích chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. Hôn Nhân Thực Tế Là Gì?

Theo quy định tại Điều 14  Luật Hôn nhân và gia đình 2014, hôn nhân thực tế là việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật. Mặc dù không hợp thức hóa bằng thủ tục pháp lý, mối quan hệ này vẫn được pháp luật bảo vệ trong một số trường hợp nhất định, đặc biệt liên quan đến con cái và tài sản chung.

2. Hôn Nhân Thực Tế Có Giá Trị Pháp Lý Không?

Pháp luật Việt Nam hiện hành không công nhận quan hệ hôn nhân nếu không đăng ký kết hôn, tuy nhiên vẫn có quy định để giải quyết hậu quả pháp lý của quan hệ sống chung như vợ chồng:

• Không công nhận là vợ chồng hợp pháp;

• Không được hưởng các quyền lợi như vợ chồng hợp pháp (thừa kế, quyền đại diện, nghĩa vụ cấp dưỡng khi ly hôn…);

• Nhưng vẫn xem xét quyền lợi về tài sản chung và con cái giống như giải quyết hậu quả của việc hủy kết hôn trái pháp luật.

3. Hôn Nhân Thực Tế Chấm Dứt Khi Nào?

Hôn nhân thực tế có thể chấm dứt trong 4 trường hợp chính:

1. Hai người tự nguyện chấm dứt sống chung

Khi hai bên không còn tình cảm và tự nguyện chấm dứt quan hệ sống chung, không yêu cầu pháp luật can thiệp, thì đây là một hình thức chấm dứt hợp lệ.

2. Một trong hai người chết hoặc bị Tòa tuyên bố đã chết

Đây là trường hợp phổ biến, vì khi một bên chết thì đương nhiên mối quan hệ thực tế không còn tồn tại. Nếu bị Tòa tuyên bố đã chết (mất tích quá lâu), mối quan hệ này cũng chấm dứt về mặt pháp lý.

3. Một trong hai bên kết hôn với người khác

Khi một bên thực hiện đăng ký kết hôn hợp pháp với người khác, quan hệ hôn nhân thực tế trước đó bị chấm dứt hoàn toàn. Điều này còn có thể dẫn đến hậu quả pháp lý như tranh chấp tài sản hoặc vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng nếu có thời gian trùng lặp.

4. Tòa án giải quyết yêu cầu về tài sản hoặc con chung

Khi xảy ra tranh chấp về tài sản hoặc quyền nuôi con, một trong hai bên có thể khởi kiện ra Tòa để giải quyết hậu quả của việc sống chung như vợ chồng. Tại thời điểm Tòa thụ lý và có bản án/quyết định thì hôn nhân thực tế được xem là chấm dứt về mặt pháp lý.

4. Có Mấy Cách Để Chấm Dứt Hôn Nhân Thực Tế?

1. Chấm dứt bằng thỏa thuận

Hai người tự thỏa thuận không còn sống chung và phân chia tài sản, con cái (nếu có) mà không cần can thiệp của Tòa án. Đây là hình thức đơn giản và phổ biến, đặc biệt khi cả hai đều có thiện chí.

2. Khởi kiện ra Tòa án nhân dân

Nếu phát sinh tranh chấp, một trong hai bên có thể:

• Khởi kiện để yêu cầu xác định tài sản chung riêng;

• Yêu cầu giành quyền nuôi con;

• Yêu cầu xác định nghĩa vụ tài chính hoặc bồi thường thiệt hại (nếu có).

Sau khi Tòa giải quyết, mối quan hệ hôn nhân thực tế sẽ chấm dứt theo bản án có hiệu lực pháp luật.

5. Quyền Lợi Về Tài Sản Khi Chấm Dứt Hôn Nhân Thực Tế

Tài sản hình thành trong quá trình sống chung

Theo khoản 1 Điều 16 Luật HNGĐ 2014, tài sản tạo lập trong thời gian sống chung được xác định là tài sản chung, trừ khi có bằng chứng chứng minh là của riêng.

Tòa án sẽ căn cứ:

• Công sức đóng góp của mỗi người;

• Thời gian sống chung;

• Mức độ thiệt thòi của một bên khi chia tài sản.

Không phân chia nghĩa vụ tài chính vợ chồng

Do không đăng ký kết hôn, nên không có ràng buộc nghĩa vụ pháp lý như vợ chồng hợp pháp (không chia nợ, không cấp dưỡng trừ trường hợp nuôi con).

6. Quyền Nuôi Con Khi Chấm Dứt Hôn Nhân Thực Tế

Nếu hai bên có con chung trong thời gian sống chung:

• Có thể thỏa thuận về quyền nuôi con, cấp dưỡng;

• Nếu tranh chấp, Tòa sẽ căn cứ vào quyền lợi mọi mặt của con để quyết định;

• Trường hợp chưa đăng ký khai sinh, cần thực hiện thủ tục xác nhận cha mẹ con.

Lưu ý: Dù không có hôn thú, cha mẹ vẫn có nghĩa vụ cấp dưỡng và chăm sóc con theo Luật Trẻ em và Luật HNGĐ.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của Tuệ An Law về “Hôn nhân thực tế chấm dứt khi nào? Có mấy cách để chấm dứt?”. Nếu quý khách có bất kỳ thắc mắc và các vấn đề cần giải đáp xin hãy liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại/zalo Tel: 094.821.0550

Tuệ An Law cung cấp thông tin về giá dịch vụ như sau:

• Luật sư tư vấn online qua điện thoại: Miễn phí tư vấn
• Dịch vụ Luật sư tư vấn trực tiếp tại văn phòng: Từ 500.000 đồng/ giờ tư vấn của Luật sư chính.
• Dịch vụ Luật sư thực hiện soạn thảo giấy tờ pháp lý như đơn khởi kiện về việc ly hôn; thu thập chứng cứ;…
• Nhận đại diện theo ủy quyền làm việc với cơ quan nhà nước có thẩm quyền
• Cử Luật sư thực hiện các thủ tục pháp lý tại Tòa án
• Tham gia bào chữa tại Tòa án
• Các dịch vụ pháp lý liên quan khác

Phí dịch vụ tư vấn; thực hiện các thủ tục pháp lý sẽ được điều chỉnh tùy từng vụ việc. Liên hệ ngay đến số 094.821.0550 để được Luật sư chuyên môn tư vấn pháp luật miễn phí.